Ноднинхон гадагшаа явж сургалтанд суухдаа нэг номын дэлгүүрээс их гоё ном авсан юм. Бангладешийн Грамин банкыг/Grameen bank/ үүсгэн байгуулагч Энхтайвны Нобелийн шагналт Мухаммед Юнүс /Muhammad Yunus/ гэдэг хүний "Creating a World Without Poverty" гэсэн ном.
Уг номонд Мухаммед Юнүс Бангладешийн ядуучуудыг тэр тусмаа эмэгтэйчүүдийг хэрхэн өөрийн гэсэн бизнестэй болгох уу, өөрийн гэсэн эргэлтийн хөрөнгийн эхлэлийг нь яаж тавьж өгөх үү, Social Business буюу нийгэмлэг бизнесийн /яг юу гэж орчуулах юм бол сайн мэдэхгүй байна/ санаа яаж төрж түүнийг хэрхэн хэрэгжүүлж эхэлсэн талаараа бичсэн нь маш сонирхолтой болжээ.
Эдгээр хүмүүст бизнес эрхлэхэд нь туслах зорилгоор бичил зээл буюу маш бага хэмжээний зээлийг тухайн хүний бичиж ирсэн бизнес төлөвлөгөөг нь судалсаны үндсэн дээр олгож эхэлсэн байна. Ойролцоогоор 30-40 америк доллартай тэнцэх хэмжээний мөнгийг зээлж өөрсдийн жижиг бизнесээ эхлэхийг дэмжиж эхэлжээ. Энэ мөнгөөр жишээ нь: гар урлал, жижиг ферм, жижиг дэлгүүр нээх зэрэгт оруулж буй хөрөнгө оруулалтын хэмжээ болж байсан байна. Энэ зээлийн онцлог нь хувь хүмүүс бие биендээ мөнгө зээлж байгаа мэтээр итгэлцээд олгож байгаа нь юм. Ямар нэг хууль ёсны баримтууд бүрдүүлэхийг шаардахгүй зөвхөн гар гараа бариад л болоо.
Тэгээд эдгээр хүмүүсийн бизнес амжилттай явж байгаа эсэхээс хамаарч тухайн хүнд дараагийн зээл олгогдоно. Энэ нь урьдынхаасаа илүү их хэмжээтэй байх нь тодорхой юм. Гэхдээ эдгээр жижиг зээлийг олгох ажлыг яаж хийдэг, банкны ажилтнуудаа яаж ажилд нь өөриймсөг хандуулж, зээлээ төлүүлж /барьцаагүй зээл шүү!/ чадаж байсан нь бас нэг ухаан юм.
Яадаг вэ гэхээр, Грамин банк салбар болон ажилтнуудаа урамшуулах 5 шаттай арга хэмжээ явуулж байсан байна. Хэрвээ ажилтан олгосон бүх харилцагчдынхаа зээлийг /600 орчим харилцагч/ 100% төлүүлэх юм бол ногоон од олгоно. Хэрвээ энэ ажилтан хийж байгаа ажлаа ашигтай байлгаж чадвал өөр нэг од цэнхэрийг авах эрхтэй болно. Дараагийн эрх нь уг цэнхэрийг авч чадсан хүн олгосон зээлээсээ илүү хэмжээний депозит банкиндаа байршуулж чадвал ягаан одын эзэн болох юм. Хэрвээ уг ажилтны зээлдэгчдын үр хүүхдүүд сургууль цэцэрлэгт явж эхэлсэн нь тодорхой бол бор одны эзэн болох учиртай. Эцэст нь түүний бүх зээлдэгчид нь ядуурлаас ангижирч чадсан бол Улаан одны эзэн болж уг ажилтны энгэр дээр тодоос тод улаан од гялалзах юм. Энүүгээрээ уг ажилтан ажлаа маш үр дүнтэй хийсэн гэсэн бахархалтай болох юм.
Энэ нь зөвхөн ажилтнуудаа үр дүнтэй ажиллуулах арга ч биш харилцагчдынхаа нийгмийн сайн сайхныг бодитоор дээшлүүлэх улмаар ядуурлаас ангижруулах маш ухаалаг алхам нь харагдах болно.
Нийгэмлэг бизнесийн тухай цухас дурьдахад энэ нь Мухаммед Юнус-н тайлбарласнаар ногдол ашиг хуваарилахгүй, өөрөө өөрийнхөө өртгийг л дараад явах, ашиг гарахгүй байх бизнес санаа юм. Эзэд нь хөрөнгө оруулсан мөнгөө тэр чигээр нь буцааж авна. Ядуучуудад зориулаад чанартай, үнэтэй гардаг бүтээгдэхүүнийг өөрийнх нь өртгөөр тэдэнд нийлүүлж байх тухай олон жил бодож явсанаа хэрэгжүүлж эхлэхээр санаа шулуудаж Францын алдарт Даноне фирмтэй хамтарч Грамин-Даноне гэсэн хамтарсан нийгэмлэг бизнесээ эхлүүлсэн байна. Энэ чанартай, тэжээллэг хоол хүнсийг ядуучуудад хямдаар нийлүүлэх нь тэдний эрүүл мэнд, хүүхдүүд эрүүл чийрэг өсөн торниход чухал ач холбогдолтой нь тодорхой юм.

За энэ номыг гүйцэт уншиж амжаагүй байгаа учир ингэсгээд энэ удаадаа орхие. Олон хүмүүсийг ядуурлаас гарахад нь тусласан энэхүү буянтны маань Грамин банк өдгөө Дака хотод төвтэй, олон улсад салбараа нээж буянаа үйлдсээр байгаа юм байна.